Experiment UT FieldLab voor sneller natuurijs

In dit artikel:

Op het FieldLab van de Universiteit Twente in Enschede loopt een praktijkexperiment om te onderzoeken hoe je ook in zachte winters natuurijs kunt realiseren op een zogenaamde combibaan: een ondergrond die in de zomer geschikt is voor skeeleren en in de winter bij weinig vorst bevroren kan worden. Het proefveld bestaat uit vier bakken met verschillend asfalt (soort en dikte), boven elk plaatwerk dat water vernevelt bij temperaturen rond of onder 0 °C. Onder het asfalt ligt isolerend schuim en tal van sensoren plus een warmtecamera registreren temperatuurschommelingen op verschillende dieptes en hoogtes.

Onder leiding van aardwetenschapper Mark van der Meijde meten de onderzoekers hoe snel asfalt afkoelt en weer opwarmt, zodat ze kunnen bepalen welke constructie het snelst een stabiele ijslaag vormt en die laag het langst behoudt. Het doel is praktische kennis waarmee natuurijsverenigingen en gemeenten combibanen kunnen bouwen of verbeteren, en uiteindelijk een handboek kunnen samenstellen met aanbevelingen.

Meer dan vijftien partijen uit wetenschap, sport en techniek werken mee, waaronder de KNSB (met voorzitter Ger Beernink), bouw- en asfaltbedrijven (Dura Vermeer, Van Kessel), isolatiespecialist Supersub Sportsystems en de Winterswijkse IJsvereniging die al ervaring heeft met combibanen. Beernink benadrukt het bredere belang: het experiment moet helpen om schaatsen als cultureel erfgoed te behouden. “We willen dat unieke schaatsgevoel ook doorgeven aan onze kleinkinderen,” zegt hij. Parallel zetten KNSB, Essent en Daikin zich in via Team Duurzaam IJs voor duurzame kunstijsvoorzieningen.

Het ijsproject maakt deel uit van het UT FieldLab, dat op 2 oktober feestelijk geopend werd en in totaal zeventien proeven huisvest rond thema’s als watercyclus, klimaat en duurzame steden. De opstelling is flexibel van opzet; hoe lang het ijsexperiment blijft staan is nog niet vastgesteld. De onderzoekers hopen komende winter al eerste conclusies te kunnen trekken en de proefopstelling daarop aan te passen — bijvoorbeeld door in één bak een witte coating te testen om zoninstraling te weerkaatsen, een maatregel die in Winterswijk al op een 400-meterbaan is toegepast.

Voor geïnteresseerden is het FieldLab overdag geopend voor publiek. De verwachte uitkomsten moeten lokale ijsclubs en beleidsmakers handvatten geven om eenvoudigere, energiezuinige en weerbare combibanen te realiseren zodat schaatsen ook bij veranderend klimaat mogelijk blijft.